TürkçeKazan’a Geliş
8 Nisan 2004 akşam üzeri saat 18.00 sularında hava alanındaki heyetin heyecanlı bakışları arasında Tataristan Hava Yollarına ait İstanbul uçağı başkent Kazan hava alanının ıslak ve karlı zeminine inmişti. Uçaktan inenler; Türkiye Cumhuriyeti’nin Diyanet İşleri Başkanı Prof. Dr. Ali Bardakoğlu, Başkan Yardımcısı Doç. Dr. Mehmet Görmez ve Başkanlık Özel Kalem Müdürü Ünal Kaya idi. Böylece Tataristan’ın tarihinde ilk defa bir Türk Diyanet İşleri Başkanı Tataristan’a resmi bir ziyarette bulunmuş oluyordu. Osmanlı döneminde de Osmanlı Şeyhülislamı tarafından böylesi bir ziyaret yapılmamıştı. İlk Müslüman Türk devleti olan İdil Bulgar Hanlığı mirası üzerinde oturan Tatar halkı için tarihi ve tarihî olduğu kadar anlamlı bir ziyaretti. Sayın Diyanet İşleri Başkanı’nın aynı zamanda Türk cumhuriyetleri ve akraba topluluklara yaptığı ziyaretlerin de birincisi olma özelliğini taşıyordu.
Karşılamada Türkiye Cumhuriyeti’nin Kazan’daki Başkonsolosu İsmail Hakkı Musa, Tataristan’ın devlet nezdindeki Dini İşler Merkezi Başkanı Renat Nebiyev, Tataristan müftüsü Osman İshakov ve yardımcıları, Kazan müftüsü Mansur Celalettinov ve diğer yetkililer bulunmaktaydı. Kısa karşılama töreninin ardından heyet, doğruca konaklayacakları Kremlin Caddesi’ndeki İtalyan oteline gitti. Klasik İtalyan stilinde düzenlenmiş olan otel Kazan’a gelen önemli konukları ağırlayan seçkin bir mekan.
Cuma namazı sonrasında heyet, Mercânî külliyesi içinde Kazan Müftüsü Mansur Celalettin tarafından verilen yemeğe iştirak etti. Burada Diyanet İşleri Başkanı’nı bir süpriz bekliyordu. Yıllarca öğretim üyeliği yaptığı Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi’nden arkadaşı olan Prof. Dr. Hasan Kamil Yılmaz da orada bulunuyordu. Hasan Kamil Yılmaz, Aziz Mahmud Hüdayi Vakfı’nın Kazan’da açtığı İslam Koleji’nin davetlisi olarak bir başka heyetle gelmişti Kazan’a. Tataristan Cumhurbaşkanlığının Dış İlişkiler Sorumlusu Timur Akulov da yemeğe iştirak etti. Yemeğin ardından Mercânî külliyesi içinde yer alan İslam Koleji ziyaret edildi. Kolejin kuruluşu ve programı hakkındaki bilgileri Diyanet İşleri Başkan’nına Hasan Kamil Yılmaz verdi. Bütün restorasyonunu ve tefrişini Aziz Mahmut Hüdayi Vakfı’nın yaptığı bu kolej, henüz bir yıl önce kurulmuş ve yine bu vakfın görevlendirdiği iki yetkili tarafından idare ediliyor. Ayrıca Kazan’da, Özbekistan’da ve Türkiye’de dini eğitim almış yerli hocaları da bulunuyor. Kolej, Tataristan Müslümanları Dini İdaresi ve Kazan Müftülüğünün işbirliği ile kurulmuş ve temizliği ile dikkat çekiyor. Ali Bardakoğlu kolejin programı üzerinde durarak bununla ilgili ortak bir ıslah çalışması üzerinde durdu ve diğer konularda da yardıma hazır olduklarını söyledi.
İslam Koleji ziyaretinden sonra heyetin yeni adresi Rusya’nın en eski üniversiteleri arasında yer alan ve 1804’te kurulmuş olan Kazan Devlet Üniversitesi’nin oldukça zengin eserlere sahip olan Lobaçevski Kütüphanesi idi. Lobaçevski Kütüphanesi yaklaşık 5 milyon cilt eserin saklandığı önemli bir kütüphane. Oldukça kıymetli el yazma ve basma eski eserin yer aldığı nadir eserler bölümüne yapılan ziyarette bölüm müdürü Cevdet Minnullin bazı yazmalardan, basmalardan ve gazetelerden örnekler gösterdi. Bunlar arasında Mercânî’nin İbn Haldun’dan etkilenerek yazdığı 7 ciltlik Vefiyetü’l-Eslâf adlı tek nüsha yazma eseri de vardı. Bu eserden birazcık bahsetmekte fayda var. Arapça kaleme alınmış olan bu eserin sadece birinci cildi basılmış, kalan 6 cildi ise halen yazma olarak saklanıyor. Birinci ciltte genel olarak ilimler tasnifi üzerinde durulan bu eserin diğer altı cildinde İslam dünyasında yetişen alimler, dönemler dikkate alınarak, tanıtılıyor. Altıncı cilt ise özellikle İdil Ural bölgesinde yetişen ulemaya tahsis edilmiş. Buhara’da, Semerkant’da öğrenim görmüş ve buralardaki zengin kütüphanelerde araştırmalar yapmış